ارز دیجیتال
شاید تا به امروز واژه‌هایی مانند ارز دیجیتال، ارز مجازی، رمزارز و یا ارز رمزنگاری‌شده برای‌تان آشنا باشد. تمام این واژه‌ها ترجمه‌ی انگلیسی یک واژه است و آن کریپتوکارنسی (Cryptocurrency) نام دارد.
این واژه‌ی انگلیسی از دو عبارت کریپتو (crypto) به معنای رمز و کارنسی (currency) به معنای ارز تشکیل شده است. طی سال‌های گذشته، رمزارزها به یکی از مهم‌ترین مباحث مالی، اقتصادی و تکنولوژی و البته چالشی بزرگ برای دولت‌ها در دنیا تبدیل شده‌اند و کارشناسان و متخصصان معتقدند که ارزهای دیجیتال، بخش جدانشدنی از آینده بشریت به‌حساب می‌آیند و در سال‌های آتی، شاهد سیطره‌ی این ارزها به بازارهای مالی جهانی خواهیم بود.
لازم است بدانیم کریپتوکارنسی یا همان ارزهای دیجیتال با ارزهای بانکی و فیزیکی رایج که امروزه می‌شناسیم متفاوت هستند و به‌صورت دیتا‌های دیجیتال مبادله می‌شوند. رمزارزها در چند سال اخیر فراز و نشیب‌های فراوانی را پشت سر گذاشته‌اند و این موضوع افراد بیش‌تری را در سراسر دنیا به سرمایه‌گذاری در این حوزه علاقمند کرده است.
کریپتوکارنسی‌ها در‌حقیقت پول مجازی و غیرملموس هستند که با استفاده از تکنولوژی رمزنگاری پردازش می‌شوند. تمام ویژگی‌های پول‌های رایج را به‌جز ماهیت فیزیکی دارا هستند و می‌توان آن‌ها را با ارزهای دیگر مبادله کرد، با آن‌ها تراکنش‌های مالی انجام داد و برای خرید کالا و خدمات از آن‌ها استفاده کرد.
به عنوان مثال شما درحال حاضر می‌توانید هزینه سفر به بیش از ده‌ها هزار مقصد را با ارزهای دیجیتال از طریق پرداخت کنید یا در سوئیس از بزرگ‌ترین فروشگاه آنلاین این کشور با ارز دیجیتال خرید کنید.
البته روش استفاده از رمزارزها با حساب‌های بانکی متداول که ما به آن‌ها عادت کرده‌ایم کمی متفاوت است و رویه‌ی مختص به‌خود را دارد ولی در مجموع یادگیری استفاده از این سیستم پرداخت اصلاً دشوار نیست.
تمامی تراکنش‌ها که با ارز دیجیتال انجام شود روی یک پایگاه داده‌ی غیرمتمرکز به‌نام بلاکچین ذخیره می‌شود. اولین ارز دیجیتال به این سبک، بیتکوین بود که در سال ۲۰۰۸ به‌دنیا معرفی شد و درحال‌حاضر با در اختیار داشتن حدود بیش از ۵۰% حجم بازار کریپتوها به‌عنوان پادشاه دنیای رمز ارزها شناخته می‌شود.
بعد از رشد انفجاری بازارهای ارز دیجیتال در چند سال اخیر، تعداد رمزارزها به‌حدود بیش از ۵۰۰۰ واحد رسیده است. از آن‌جاکه بیتکوین نخستین ارز دیجیتال معرفی شده به دنیا نام گرفت، لذا سایر رمزارزهای ایجاد شده پس از آن را آلت‌کوین (Altcoin) یا “سکه جایگزین” نامیدند. لایت‌کوین، مونرو، زی‌کش، اتریوم و صدها سکه‌ی دیگر، همگی ارزهای دیجیتالی هستند که آلت‌کوین نامیده می‌شوند.
کریپتوکارنسی از یک فناوری غیرمرکزی استفاده می‌کند تا به کاربران اجازه دهد که پرداخت‌های ایمن داشته باشند و پول را بدون نیاز به استفاده از نام‌شان و رفتن به بانک، ذخیره کنند.
آن‌ها در یک دفتر ثبت عمومی به نام بلاکچین ذخیره می‌شوند که شامل سوابق کل تراکنش‌ها از روز اول پیدایش این شبکه است و مدام به‌روزرسانی می‌شود. واحدهای ارز مجازی از طریق یک فرآیند به‌نام ماینینگ یا استخراج تولید می‌شوند که شامل استفاده از قدرت کامپیوتری برای حل مسائل پیچیده‌ی ریاضی است که منجربه تولید کوین‌ها (سکه‌ها) می‌شود.
همچنین کاربران می‌توانند از صرافی‌ها این ارزها را خریداری و سپس با استفاده از کیف پول‌های رمزنگاری‌شده از آن‌ها استفاده کنند. رمزارزها و فناوری بلاکچین همچنان از لحاظ مالی در مراحل اولیه‌ی خود قرار دارند و انتظار می‌رود که در آینده کاربردهای بیش‌تری برای آن‌ها ایجاد شود. تراکنش‌ها شامل اوراق قرضی، سهام‌ها و دیگر موارد مالی هستند که می‌توانند با این فناوری داد‌و‌ستد شوند.
مهم‌ترین تفاوت رمزارزها با پول معمولی در نحوه‌ی رمزنگاری و ذخیره‌ی آن‌هاست. برخلاف ارزهای بانکی که از قبل با آن‌ها آشنا هستیم ارزهای دیجیتال به‌شکل دیتا‌های دیجیتال در کامپیوتر‌ها یا کیف‌پول‌های دیجیتال ذخیره می‌شوند.
ارز دیجیتال درحال‌حاضر تعداد کاربران محدودی دارد (نسبت به کل جمعیت جهان) و چارچوب‌های قانونی استفاده از آن مانند چگونگی اعمال مالیات هنور درحال تکمیل شدن است. زیرساختی که قرار است از ارز دیجیتال به‌عنوان یک روش رایج برای انجام پرداخت پشتیبانی کند هنور درحال گسترش و احداث است.
رمزارزها به‌خاطر ارائه‌‌ی سطح بالایی از امنیت و حریم خصوصی مورداستفاده قرار می‌گیرند. تراکنش‌های انجام شده توسط آن‌ها قابل جعل یا بازگرداندن نیست و از هزینه‌های جا‌بجایی نسبتاً پایینی برخوردارند که این موضوع آن‌ها را از ارز معمولی قابل‌اعتماد‌تر می‌سازد.
ماهیت غیرمرکزی آن‌ها به این معنی است که برای همه در دسترس هستند، در‌حالی‌که بانک‌‌ها می‌توانند در رابطه با این‌که به چه کسی اجازه‌ی بازکردن حساب بدهند، محدودیت قائل شوند.
بازارهای رمزارزی، ممکن است با انفجار ناگهانی همراه باشند؛ به این معنی که یک سرمایه‌گذاری کوچک می‌تواند در عرض یک روز تبدیل به یک پول بسیار زیاد شود. این موضوع باعث شده است که افراد حرفه‌ای و آماتور زیادی در بیتکوین و دیگر ارزهای رمزی سرمایه‌گذاری کنند و آن‌ها را یا به‌عنوان سودی سریع یا به‌عنوان سرمایه‌گذاری تلقی کنند.
ارزهای رسمی مثل ریال، دلار یا یورو توسط بانک مرکزی هر کشور منتشر می‌شود. بانک مرکزی باید مقداری شی باارزش نظیر طلا را به‌عنوان پشتوانه‌ی این پول منتشر شده در اختیار داشته باشد. اما ارز دیجیتال این‌گونه نیست و بیش‌تر آن‌ها بدون هرنوع پشتوانه‌ی فیزیکی منتشر می‌شوند.
دومین تفاوت پول معمولی با ارز دیجیتال به ساختار تراکنش آن‌ها مربوط می‌شود. در تراکنش‌های آنلاین بین دو نفر، معمولاً یک واسطه مانند بانک وجود دارد که بر آن نظارت می‌کند. اما نقل و انتقال ارز دیجیتال بین دو نفر به‌صورت همتا به همتا (P2P) صورت می‌گیرد. به‌جای وجود یک نهاد واسطه‌ی مرکزی مثل بانک درستی تراکنش در ارز دیجیتال توسط شبکه‌ای از کاربران که بر روی شبکه‌ی بلاکچین حضور دارند تایید می‌شود.
ارز دیجیتال تفاوت‌هایی اساسی با پول رسمی دارد. بازگشت‌ناپذیری تراکنش‌های ارز دیجیتال سومین تفاوت است. در حالت عادی و در خریدهای آنلاین، درصورت بروز مشکل و یا اعتراض پرداخت‌کننده، امکان پیگیری و کنسل‌کردن تراکنش وجود دارد. اما تراکنش در ارزهای دیجیتال قدری متفاوت است.
فرض‌کنید با ارز دیجیتال یک خرید اینترنتی از یک فروشگاه ورزشی انجام داده‌اید. رسید تراکنش شما و مبلغ انتقال داده شده موجود است. درصورت پشیمان شدن و کنسل کردن این خرید، فروشگاه می‌تواند مبلغ تراکنش را به‌شما بازگرداند اما ارسال یک تراکنش به آدرس اشتباه به این معنا است که آن پول برای همیشه از دست رفته است.
بدتر از آن ارسال به آدرسی است که صاحبی ندارد. در این صورت آن تراکنش از بین رفته و پول پرداختی هیچوقت باز نمی‌گردد!
حفظ هویت کاربر تفاوت بعدی است. در تراکنش‌های معمول آنلاین، هویت کاربر احراز می‌شود، اما در ارزهای دیجیتال هویت کاربر محفوظ می‌ماند. البته هرازگاهی اخباری در زمینه‌ی احتمال شناسایی هویت کاربران در این فضا نیز منتشر می‌شود. همچنین کارمزد تراکنش‌های ارز دیجیتال پایین‌تر از شیوه معمول بوده و یا حتی گاهی برابر صفر است.
حال که مفاهیمی همچون “ارز دیجیتال چیست” و “ارز دیجیتال چگونه کار می‌کند” مشخص شد، به برخی از معروف‌ترین ارزهای دیجیتال پرداخته می‌شود:
بیتکوین (Bitcoin) اولین و محبوب‌ترین ارز دیجیتال موجود در بازار است. بیتکوین توسط فردی ناشناس به‌نام مستعار ساتوشی ناکاموتو در سال ۲۰۰۹ عرضه شد.
اتریوم (Ethereum) در سال ۲۰۱۵ طراحی شده‌است و دومین ارز دیجیتال پرطرفدار و ارزشمند است. اتریوم بلاکچین مخصوص به خود را دارد و به‌همین دلیل به آن بلاکچین دوم هم گفته می‌شود. اتریوم فقط یک روش پرداخت نیست. روی بلاکچین اتریوم، قراردادهای هوشمند غیرمتمرکز اجرا می‌شود.
بیش از ۹۰درصد توکن‌های موجود در بازار رمزارزها بر روی پلتفرم اتریوم فعالیت می‌کنند. اتریوم به‌عنوان سکویی برای شروع دیگر ارزهای رمزی در ۲۰۱۷ مورد توجه قرار گرفت که این ارزها از کد بلاکچین اتریوم استفاده می‌کنند.
ریپل (Ripple) یکی دیگر از پلتفرم‌های غیرمتمرکز مشهور است. ریپل در سال ۲۰۱۲ با هدف ایجاد ظرفیت تراکنش‌های بالا عرضه شد. ریپل قابل استفاده برای پیگیری انواع بیش‌تری از تراکنش‌هاست و نه فقط ارزهای رمزی. این سیستم درحال گسترش توسط بانک‌های معتبر زیادی در سرتاسر دنیا مورداستفاده قرار گرفته است.
تقلب در تراکنش‌های ارز دیجیتال جایگاهی ندارد. کسی مالک آن نیست و کسی نمی‌تواند آن‌را متوقف یا هک کند. رمزارزها غیرمتمرکز هستند و واسطه‌ها را حذف می‌کنند و هویت کاربران در استفاده از آن‌ها فاش نمی‌شود.
استفاده از ارزهای دیجیتال نیاز به ثبت‌نام یا مدارک ندارد. فرآیند استخراج برای همه مقدور است و همه می‌توانند با سخت‌افزار‌های مناسب از آن کسب درآمد کنند و تمامی این عوامل سبب محبوبیت ارزهای دیجیتال در سراسر دنیا شده‌است. حفظ هویت کاربر، عدم نیاز به واسطه، کارمزد پایین و سرعت بالای انجام تراکنش از مهم‌ترین مزایای ارزهای دیجیتال به‌شمار می‌روند.
یکی از چالش‌های موجود در پول‌های رسمی کشورها، جعل و چاپ تقلبی این پول‌ها بوده که مشکلاتی را برای سیستم مالی کشورها در دوره‌های مختلف به‌همراه داشته است. ویژگی منحصر‌به‌فرد رمزارزها، نبود امکان جعل و چاپ تقلبی آن‌هاست. یعنی اگر قرار است کسی به کیف پول رمزارزی شما بیتکوین انتقال دهد؛ فقط و فقط باید بیتکوین انتقال دهد و هیچ چیز دیگری نمی‌تواند در این بستر به‌جای بیتکوین منتقل شود.
انتقال پول در سیستم رمزارزها به‌صورت فرد به فرد صورت می‌گیرد و به‌طور میانگین، در کمتر از ۱۰ دقیقه، وجه از حساب فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. فرض کنید شما در کمتر از ۱۰ دقیقه می‌توانید از ایران مبلغی را برای فرزندان در استرالیا منتقل کنید. از سوی دیگر درصورت نیاز به‌سرعت بالاتر، هر فرد می‌تواند با تعریف کارمزدی برای تراکنش خود، سرعت انتقال وجه را افزایش دهد. در‌حالی‌که در سیستم کنونی، سرعت انتقال وجه به‌دلیل وجود واسطه‌های مالی متعدد، بالاتر است.
زمانی‌که شما مشخصات کارت اعتباری خود را به یک پذیرنده می‌دهید، در واقع به آن پذیرنده دسترسی مستقیمی به کارت اعتباری خود و سرمایه‌ی خود می‌دهید. کردیت کارت‌ها بر پایه‌ی سازوکار “کشیدن” کار می‌کنند به این معنا که یک فروشگاه پرداختی را انجام می‌دهد و مقدار مورد نیازش برای انجام تراکنش را از حساب شما می‌کشد.
ارز رمزنگاری‌شده از سازوکار “فرستادن” استفاده می‌کند که این امکان را به‌صاحب حساب می‌دهد تا دقیقاً همان میزان که می‌خواهد برای شخص پذیرنده پول بفرستد بدون این که نیاز باشد اطلاعات دیگری به او بدهد.
بیتکوین که یک ارز دیجیتال است توسط شبکه‌اش مدیریت می‌شود و هیچ تایید‌کننده‌ی مرکزی در راس کار وجود ندارد تا تایید کند که شما تراکنشی انجام داده‌اید یا خیر. نامتمرکز بودن یعنی این که شبکه بر پایه‌ی ارتباط یک کاربر با یک کاربر دیگر است (نقطه به نقطه).
از آن‌جایی که ارزهای رمزنگاری‌شده تحت تاثیر نرخ تبدیل، نرخ‌های سود و هزینه‌های مربوط به تراکنش‌ها یا هر هزینه‌‌ای که وابسته به هر کشور باید پرداخت شود، قرار نمی‌گیرد، در‌این‌صورت می‌تواند به‌صورت جهانی مورداستفاده قرار گیرد.
همین موضوع می‌تواند باعث صرفه‌جویی در وقت و هزینه در انتقال پول بین کشور‌های مختلف شود. ارزهای رمزنگاری شده در سطح جهانی کار می‌کنند و همین موضوع انجام تراکنش‌ها را ساده می‌کند.
خلق پول مازاد براساس سازوکار تعریف‌شده در برخی رمزارزها مثل بیت کوین، عملاً امکان‌پذیر نیست و این نوع پول به‌صورت غیرمتمرکز بوده و در اختیار بانک مرکزی قرار ندارد، بنابراین امکان خلق بی‌رویه‌ی پول و در نتیجه کاهش ارزش شدید آن یا ایجاد تورم افسارگسیخته امکان‌پذیر نیست.
از طرفی با پذیرش رمزارزها، شما می‌توانید از تمام دنیا به مشتریان خود خدمات ارائه دهید. فرض کنید شما یک وب‌سایت آموزشی در اختیار دارید. کاربران وب‌سایت شما برای خرید ویدیوهای آموزشی شما به‌راحتی و در کمتر از چند دقیقه می‌توانند هزینه‌ی مربوطه را پرداخت کنند و مرز بین کشورها و تفاوت واحدهای پولی دیگر بی‌معنا خواهد بود.
در پایان، آینده‌ی بازارهای مالی در سراسر جهان با تراکنش‌هایی از جنس ارزهای دیجیتال معنا می‌یابد و بخت با صنایع و بیزینس‌هایی یار خواهد بود که هر چه زودتر مبنای مبادلات مالی‌شان را بر رمزارزها استوار سازند. هرچه بیش‌تر پیش می‌رویم اسکناس و سکه در روزمره‌هایمان کم اهمیت‌تر شده و نیاز به ارزهای با امنیت بالاتر، بیش از پیش احساس می‌شود. ارزهایی که دیده نمی‌شوند اما به‌شدت به‌چشم می‌آیند!
